Γράφει η Δρ. Αγγελική Μπουρμπούλη

Ο Κάρολος Δαρβίνος είχε πει ότι το είδος που επιβιώνει στη φύση συνήθως δεν είναι το πιο ισχυρό, ούτε το πιο έξυπνο, αλλά αυτό που είναι ευέλικτο και προσαρμόζεται αμεσότερα στην αλλαγή.

Ως εκ τούτου, η ευελιξία και η προσαρμοστικότητα αποτελούν απαραίτητες δεξιότητες τις οποίες χρειαζόμαστε προκειμένου να μπορούμε να ξεφεύγουμε από το αρχικό πλάνο που είχαμε στο μυαλό μας και να προχωράμε με βάση το πως έχουν διαμορφωθεί τα δεδομένα μας τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή.

Οι θυελλώδεις περίοδοι που βιώνουμε μέσα σε ένα κλίμα μεταβλητότητας, αβεβαιότητας, πολυπλοκότητας και αμφισημίας, απαιτούν περισσότερο παρά ποτέ την ευελιξία να λυγίζεις αλλά να μη σπάσεις, να προσαρμόζεσαι αλλά να μη θέτεις σε κίνδυνο τις βασικές σου ικανότητες, δεξιότητες και αξίες.

Έτσι, δημιουργείται ένα νέο σχήμα συμπεριφοράς εύπλαστο και εύκαμπτο ικανό να αντιμετωπίσει κάθε καταιγίδα και να στρίβει το τιμόνι έγκαιρα, ακόμη και αν πρόκειται για αχαρτογράφητο πεδίο σκέψης, συναισθημάτων και δράσης.

Εννοιολογικές Προσεγγίσεις

Ευπλαστότητα (plasticity) θεωρείται η ικανότητα αλλαγής, προσαρμογής και διαμόρφωσης εναλλακτικών οδών και βημάτων σε μία προσπάθεια αξιοποίησης νέων ευκαιριών προς την πορεία ενός στόχου μέσα από τη διαχείριση αντιφατικών καταστάσεων.

Προσαρμοστικότητα σημαίνει η ικανότητα προσαρμογής σε αλλαγές και απρόβλεπτες καταστάσεις με θετικό τρόπο. Σημαίνει να είσαι σε θέση να αλλάξεις τον τρόπο σκέψης και δράσης σου, αν το απαιτεί η κατάσταση.

Την ίδια στιγμή, Ευελιξία σημαίνει να είσαι σε θέση να αντιδράς γρήγορα σε νέες συνθήκες και να βρίσκεις συμβιβασμούς με τους ανθρώπους για ένα κοινό σκοπό και στόχο.

AQ (Adaptability Quotient) versus IQ+EQ

Οι εργασιακοί χώροι του παρόντος αναμένεται να λειτουργούν διαφορετικά στο εγγύς μέλλον. Ένα ανεβασμένο ΙQ (Intelligence Quotient) θεωρείτο παλιότερα σημαντικός παράγοντας και απαραίτητη προϋπόθεση για γρήγορη και αξιόλογη επαγγελματική αναρρίχηση.

Όσο αναπτυσσόταν το Human Resources Management, άρχισε να γίνεται λόγος για το EQ (Emotional Quotient), τη λεγόμενη συναισθηματική νοημοσύνη, η οποία θεωρείται πλέον, εξίσου σημαντική, για να διασφαλιστεί επιτυχία τόσο στην επαγγελματική όσο και στην προσωπική-κοινωνική ζωή.

Κι όμως, σε σχέση με το παρελθόν, τόσο ο δείκτης νοημοσύνης, όσο και η ενσυναίσθηση φαίνεται ότι εκτιμούνται πλέον λιγότερο, καθώς η τεχνολογία επαναπροσδιορίζει τον τρόπο με τον οποίο εργαζόμαστε και οι αλλαγές στον εργασιακό τομέα διαδέχονται ραγδαία η μία την άλλη.

Οι ικανότητες της ευπλαστότητας και της προσαρμογής, όπως και η πρόοδος και ανάπτυξη σε ένα περιβάλλον γρήγορης και συχνής αλλαγής φαίνεται ότι αποτελεί πλέον το πιο δυνατό προσόν ενός στελέχους. Αρχίζουν, πλέον, να ενδυναμώνονται δεξιότητες ευπλαστότητας (plasticity) καθώς και το AQ (Adaptability Quotient) που προσδιορίζεται από χαρακτηριστικά όπως η ευελιξία, η προσαρμοστικότητα, η περιέργεια, το θάρρος, η ανθεκτικότητα και η ικανότητα επίλυσης προβλημάτων.

Οι προαναφερθείσες αποτελούν δεξιότητες απαραίτητες για μία κοινωνία που θέλει άτομα κοινωνικά υπεύθυνα, φιλικά προς το περιβάλλον, φιλάνθρωπα και ανθρώπινα, με αξίες όπως αυτές της ευγένειας και της ενσυναίσθησης, και πολιτιστικές αξίες όπως αυτές της βιωσιμότητας, της αυτοδυναμίας και της δεξιοτεχνίας.

Coaching και Ευπλαστότητα (Plasticity)

Η ταχύτητα των αλλαγών στους εργασιακούς χώρους απαιτεί νέες συμπεριφορές που δημιουργούν την ανάγκη για νέες στρατηγικές αλλαγής νοοτροπίας και κουλτούρας και νέες αξίες οι οποίες βελτιστοποιούνται όταν υπάρχουν τα ακόλουθα στοιχεία:

• Όραμα που εμπνέει και παρακινεί, δικαιολογώντας το χρόνο, την προσπάθεια και την ενέργεια που καταβάλει το στέλεχος.
• Κουλτούρα με γνώμονα τις αξίες: τα στελέχη υποστηρίζουν οργανισμούς των οποίων οι αξίες ευθυγραμμίζονται με τις δικές τους και έτσι δημιουργείται μία ισχυρή προσαρμοστική κουλτούρα και όρεξη για μάθηση.
• Ανθρώπινο κεφάλαιο: το ανθρώπινο κεφάλαιο αντιπροσωπεύει το μεγαλύτερο περιουσιακό στοιχείο ενός οργανισμού και πιθανώς το μοναδικό ανταγωνιστικό πλεονέκτημα. Όταν οι αξίες ευθυγραμμίζονται με αυτές των στελεχών του οργανισμού, το αποτέλεσμα είναι μία μετρήσιμη αύξηση της παραγωγικότητας και της δημιουργικότητας.
• Επικοινωνία: η επικοινωνία συνδέει το όραμα, τον πολιτισμό, την κουλτούρα και το ανθρώπινο κεφάλαιο γύρω από το στρατηγικό σχέδιο και παρέχει τον οδικό χάρτη που κατευθύνει το χρόνο και την ενέργεια των στελεχών προς την επίτευξή του.
• Ανθεκτικότητα και ανανέωση: είναι η συναισθηματική αντοχή που απαιτεί προσαρμοστικότητα να βρεις την ευκαιρία όταν οι άλλοι βλέπουν μόνο ένα αδιέξοδο.

Mε βάση τα προαναφερθέντα, το coaching έρχεται να λειτουργήσει ως γέφυρα ανάμεσα στην υιοθέτηση μιας διαδικασίας ανανέωσης και την προσαρμογή και αξιοποίηση των τρεχουσών ευκαιριών.

Χωρίς ευπλαστότητα, ευελιξία και προσαρμοστικότητα δεν υπάρχει ανανέωση. Είναι δόκιμο τόσο οι εργαζόμενοι/ες όσο τα ηγετικά στελέχη να μπορούν να κατανοήσουν τις δυνατότητες και τις αδυναμίες τους και να χτίσουν μία γνωστική αυτογνωσία. Επομένως, απαιτείται να είμαστε ανοιχτοί σε εξωτερικές και εσωτερικές ανατροφοδότησεις.

Επίσης, πρέπει να κατανοήσουμε το περιβάλλον μας, τα χαρακτηριστικά του και τις επιπτώσεις που έχουν στο έργο που επιτελούμε. Να αναπτύξουμε, δηλαδή, γνωστική ενσυναίσθηση, επίγνωση των συναισθημάτων για τους ανθρώπους γύρω μας. Κάτι που μπορεί να γίνει με εστιασμένη προσπάθεια, εξάσκηση και coaching. Τέλος, χρειάζεται να αναπτύξουμε την ενδοπροσωπική μας επίγνωση και την ικανότητά μας να αντιλαμβανόμαστε με ακρίβεια τη συναισθηματική μας κατάσταση.

Αντί για επίλογο…

Στους ευπροσάρμοστους και ευέλικτους ανθρώπους αρέσουν οι αλλαγές και τις βλέπουν ως ευκαιρία. Είναι ανοιχτόμυαλοι και δημιουργικοί, καθώς και ιδιαίτερα κινητοποιημένοι και επινοητικοί. Αυτό τους καθιστά ανθεκτικούς στις αρνητικές αλλαγές και στις απογοητεύσεις που βιώνουν. Δεν φοβούνται να αποτύχουν.

Όταν έρχονται αντιμέτωποι με δυσκολίες, είναι σε θέση να βρίσκουν εσωτερικά κίνητρα και να διαχειρίζονται τα συναισθήματά τους, ώστε να ανταποκρίνονται και να προσαρμόζονται με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Αυτό τους φέρνει περισσότερη επιτυχία και ευτυχία στη ζωή.

Το μυστικό της επιτυχίας είναι να βλέπουμε και να προσεγγίζουμε τις αλλαγές με το σωστό τρόπο. Περνώντας από τα σταδία της άρνησης, του θυμού, της εξερεύνησης και τελικά της αποδοχής, μαθαίνουμε να ζούμε με την αλλαγή, την αγκαλιάζουμε και την κάνουμε μέρος της ζωής μας.

Ας ξεχάσουμε μία μεγάλη κίνηση για να αλλάξουμε τη συμπεριφορά μας. Ας επικεντρωθούμε στην αλλαγή σε μικροσυμπεριφορές που μας φέρνουν πιο κοντά στον επιδιωκόμενο στόχο. Μία τέτοια συμπεριφορά μπορεί φαίνεται ασήμαντη, ωστόσο, είναι συνεπής με την κατεύθυνση που θέλουμε να κινηθούμε.

Οι βραχυπρόθεσμοι και εφικτοί στόχοι θα μας βοηθήσουν να επεκτείνουμε τα όρια της δράσης μας και η κατάκτησή τους θα μας δώσει προοπτική.Σε κάποιες περιπτώσεις το πιο σοφό σχέδιο δράσης είναι να κοιτάξουμε είτε μέσα είτε έξω από την υπάρχουσα ομάδα μας για να καλύψουμε το κενό.

Ας δοκιμάσουμε νέες στρατηγικές και νέα μοντέλα, ας ρισκάρουμε και πάνω από όλα ας αποκτήσουμε αυτοπεποίθηση για το μέλλον. Για το λόγο αυτό, η ευπλαστότητα (plasticity) δεν είναι ένα νέο μοντέλο που πρέπει να υιοθετηθεί αλλά μία απαραίτητη συνθήκη για την ομαλότερη μετάβαση από το παρόν στο μέλλον των οργανισμών.

 

Βιβλιογραφικές Αναφορές

Biztimes. Leadership Plasticity URL: https://biztimes.com/leadership-plasticity/

Eba. The Change Curve – How do we react to change? URL: https://www.educational-business-articles.com/change-curve/

ERMA. Why Adaptability is Important in Helping You Manage Change. URL: https://www2.erm-academy.org/publication/risk-management-article/why-adaptability-important-important-helping-you-manage-change/

Harvard Business Review, Finding the Right Balance and Flexibility in your Leadership Style, URL: https://hbr.org/2022/01/finding-the-right-balance-and-flexibility-in-your-leadership-style

Livingston, K. (March 21, 2019). Is Adaptability More Important Than Talent? URL: https://geekbot.com/future/is-adaptability-more-important-than-talent/

Πέτροβα Ε. Leadership Plasticity: Πόσο εφικτή είναι η ευελιξία κατά τη διάρκεια της καταιγίδας;. Τεύχος 55, σελ.32-35.